Dữ liệu của bạn có thực sự an toàn? Trong thời đại số, ransomware đang trở thành một mối đe dọa đáng sợ, có thể khiến bạn mất quyền truy cập vào những thông tin quan trọng nhất. Vậy ransomware là gì, hoạt động như thế nào và làm sao để bảo vệ bản thân khỏi hiểm họa này? Hãy cùng g1game.net tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
I. Ransomware là gì?
1. Định nghĩa Ransomware
Ransomware, một dạng mã độc tống tiền, được xem là tội phạm mạng nguy hiểm, có khả năng gây tổn hại nghiêm trọng đến hệ thống mạng toàn cầu. Loại virus này hoạt động bằng cách mã hóa hoặc khóa dữ liệu trên máy tính, khiến người dùng không thể truy cập được. Để lấy lại quyền kiểm soát dữ liệu, nạn nhân buộc phải trả tiền chuộc cho hacker.
Hình ảnh minh họa về ransomware
2. Cơ chế hoạt động của Ransomware
Ransomware xâm nhập vào máy tính và mã hóa các tệp tin, thay đổi đuôi file thành các ký tự lạ, ví dụ từ .doc thành .docm hoặc .xls thành .cerber. Các đuôi mã hóa liên tục thay đổi, gây khó khăn cho việc xác định. Điều đáng sợ là máy tính bị nhiễm ransomware thường không hiển thị thông báo nào từ hacker. Thậm chí, nếu một máy tính trong hệ thống mạng bị nhiễm, khả năng cao các máy tính khác cũng sẽ bị tấn công. Để giải mã dữ liệu, nạn nhân phải trả tiền chuộc bằng tiền ảo như Bitcoin.
Cơ chế hoạt độngSơ đồ minh họa cơ chế hoạt động của ransomware
II. Lịch sử phát triển của Ransomware
1. Khởi nguồn của Ransomware
Ransomware xuất hiện lần đầu tại Nga vào khoảng năm 2005-2006, dưới dạng biến thể TROJ_CRYZIP.A. Biến thể Trojan này mã hóa dữ liệu và yêu cầu nạn nhân trả 300 USD để nhận được mật khẩu giải mã.
Giai đoạn hình thànhHình ảnh minh họa về giai đoạn đầu của ransomware
2. Sự phát triển của Ransomware
Qua thời gian, ransomware ngày càng tinh vi hơn, tấn công nhiều loại tệp tin, bao gồm cả văn bản, bảng tính với đuôi .doc, .xls, *.exe. Năm 2011, SMS Ransomware xuất hiện, yêu cầu nạn nhân liên lạc với hacker qua điện thoại để trả tiền chuộc. Một số biến thể khác còn tấn công MBR (Master Boot Record) của hệ điều hành, khiến máy tính không thể khởi động.
Biểu đồ minh họa sự phát triển của ransomware
3. Lan rộng toàn cầu
Từ Nga, ransomware nhanh chóng lan rộng khắp châu Âu, sau đó là Mỹ và Canada. Hiện nay, mối đe dọa này đã có mặt trên toàn thế giới.
Bản đồ minh họa sự lan rộng của ransomware
III. Các loại Ransomware
1. Locker Ransomware
Locker Ransomware, hay còn gọi là Non-encrypting Ransomware, không mã hóa dữ liệu mà khóa hoàn toàn quyền truy cập vào thiết bị. Nạn nhân chỉ có thể bật/tắt máy và nhìn thấy thông báo đòi tiền chuộc trên màn hình.
Ví dụ về Locker Ransomware
2. Ransomware Crypto
Ransomware Crypto, hay Encrypting Ransomware, là loại phổ biến nhất. Chúng mã hóa dữ liệu bằng cách kết nối bí mật với máy chủ của hacker, tạo khóa mã hóa và đổi tên đuôi file. Hacker sau đó gửi thông báo đòi tiền chuộc, thường kèm theo thời hạn, gây áp lực lên nạn nhân.
Ví dụ về Ransomware Crypto
3. Các chủng Ransomware nguy hiểm nhất
Một số chủng ransomware nguy hiểm nhất bao gồm WannaCry, CryptoLocker, Petya, Locky, và TeslaCrypt.
Các chủng nguy hiểm nhấtHình ảnh minh họa về các chủng ransomware nguy hiểm
IV. Phân biệt Ransomware với Malware thông thường
1. Điểm khác biệt
Ransomware và malware đều cố gắng ẩn mình và phá hoại dữ liệu. Tuy nhiên, ransomware sử dụng cơ chế mã hóa phức tạp, cho phép chúng xâm nhập sâu vào dữ liệu và vượt qua các phần mềm diệt virus.
Sự khác biệtSo sánh ransomware và malware
2. Phương pháp ẩn mình của Ransomware
Ransomware sử dụng các thuật toán tinh vi để ẩn mình, bao gồm:
- Detection: Dò xét môi trường để tránh bị phát hiện.
- Timing: Tấn công vào thời điểm phần mềm diệt virus chưa kịp khởi động.
- Communication: Liên lạc với máy chủ chỉ huy (C&C server) để nhận lệnh.
- False Operation: Sử dụng chương trình giả mạo để đánh lừa người dùng.
Phương pháp ẩn mình của ransomwareMinh họa về phương pháp ẩn mình của ransomware
V. Ngăn chặn Ransomware
Việc loại bỏ ransomware rất khó khăn. Do đó, phòng bệnh hơn chữa bệnh. Một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả bao gồm:
- Không sử dụng wifi công cộng không rõ nguồn gốc.
- Tránh click vào đường link lạ hoặc email không rõ địa chỉ.
- Sao lưu dữ liệu thường xuyên và cài đặt phần mềm diệt virus.
- Thay đổi mật khẩu mặc định trên các thiết bị.
- Thiết lập nhiều lớp bảo mật cho hệ thống mạng.
- Lập kế hoạch khôi phục dữ liệu.
Ngăn chặn ransomwareCác biện pháp ngăn chặn ransomware
VI. Xử lý khi bị nhiễm Ransomware
Nếu không may bị nhiễm ransomware, hãy thực hiện các bước sau:
- Cô lập hệ thống: Ngắt kết nối mạng để ngăn chặn lây lan.
- Xác định và xóa ransomware: Tìm và loại bỏ phần mềm độc hại.
- Xóa dữ liệu bị nhiễm và khôi phục từ bản sao lưu: Đây là biện pháp cuối cùng để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn ransomware.
- Phân tích và giám sát hệ thống: Tìm hiểu nguyên nhân nhiễm ransomware để phòng tránh trong tương lai.
Nên làm gì khi bị nhiễm Ransomware?Các bước xử lý khi bị nhiễm ransomware
VII. Một số vụ tấn công Ransomware nổi tiếng
1. WannaCry (2017)
WannaCry đã gây ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn máy tính trên toàn thế giới, gây thiệt hại hàng trăm triệu USD.
Hình ảnh minh họa về vụ tấn công WannaCry
2. GandCrab (2018)
GandCrab lây lan qua quảng cáo và email, yêu cầu nạn nhân trả tiền chuộc bằng Bitcoin.
Hình ảnh minh họa về GandCrab
3. Bad Rabbit (2017)
Bad Rabbit lây lan qua bản cập nhật Adobe Flash giả mạo, tấn công nhiều cơ quan chính phủ và doanh nghiệp.
Hình ảnh minh họa về Bad Rabbit
4. NotPetya (2017)
NotPetya lây lan nhanh chóng và có khả năng phá hủy ổ cứng của nạn nhân.
Hình ảnh minh họa về NotPetya
Ransomware là một mối đe dọa nghiêm trọng, nhưng bằng cách hiểu rõ về nó và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, bạn có thể bảo vệ dữ liệu của mình an toàn. Hãy chia sẻ bài viết này để giúp mọi người nâng cao cảnh giác và tránh trở thành nạn nhân của ransomware.
